ایران هسته ای- خبرگزاری آسوشیتدپرس از قول منابع خود جزئیات جدیدی از توافق احتمالی هسته ای ایران و 1+5 منتشر کرد.

جرج جان خبرنگار این خبرگزاری از وین نوشته است که دولت امریکا برای کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده در ایران اولویت قائل است.

متن کامل گزارش آسوشیتدپرس چنین است.

***

ایران و آمریکا به یک توافق هسته‌ای نزدیک شده‌اند اما این توافق آن قدرها خوب نیست که بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرایل می‌خواهد و البته آن قدرها هم که او می‌گوید بد نیست.

اسراییل می‌گوید هرگونه قراردادی که برنامه ایران را به نحوی که قابلیت ساخت تسلیحات داشته باشد

به طور کامل برنچیند پر از اشکال است.

سخنرانی نتانیاهو در روز سوم مارس در کنگره چند هفته پیش از تاریخ تعیین‌شده برای انعقاد توافق عمومی به وی سکوی مهمی برای ارایه نظراتش خواهد داد.

اما رویکرد واشنگتن تقلیل سطح برنامه ایران به نحوی است که اگر ایران تصمیم به ساخت سلاح هسته‌ای گرفت یک سال وقت لازم داشته باشد حال آن که اکنون چهارماهه می‌تواند به این هدف برسد.

مقامات آمریکا می‌گویند این کار به جامعه بین‌الملل وقت کافی خواهد داد تا واکنش لازم را نشان دهد و کار لازم را برای توقف ایران صورت دهد.

پیش از دور آینده مذاکرات در هفته جاری، نگاهی می‌اندازیم به این توافق احتمالی و میزان موثربودن آن.

در وهله نخست، با توجه به تاریخچه کشورهای جهان که با فریب به سلاح هسته‌ای دست یافتند، اتکا به یک مقررات بازرسی برای کنترل برنامه ایران به نظر کاری پرمخاطره است.

دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای نیز موجب برهم‌خوردن بیش از پیش معادله راهبردی خاورمیانه می‌شود که همین حالا هم بی‌ثبات است.

یوآل اشتاینیتز، وزیر اطلاعات اسراییل در گفتگو با آسوشیتدپرس گفت:  این که راستی‌آزمایی کنیم که آنها ما را دور نمی‌زنند یک چیز است و این که راستی‌آزمایی کنیم چیزی برای راستی‌آزمایی وجود ندارد چیز دیگر.  

اما مدافعان چنین توافقی می‌گویند چنین دورزدنی از طرف ایران بسیار دشوار است. داریل کیمبل عضو انجمن کنترل تسلیحات مستقر در واشنگتن می‌گوید نظارت شدید موجب ایجاد زمان کافی برای ردیابی و مختل‌سازی هرگونه تلاش ایران برای کار بر روی بمب خواهد شد.

در هر حال، گزینه فشارآوردن بر ایران برای برچیدن کامل برنامه هسته‌ای گزینه‌ای غیرواقع‌گرایانه به نظر می‌رسد.

در جهانی که آمریکا اصلا میل درگیری در هیچ جنگ دیگری را در خاورمیانه ندارد و روسیه و چین هم بعید است دست به تحریم کامل اقتصاد ایران بزنند، حامیان توافق احتمالی این کار را گزینه‌ای می‌دانند که از سایر گزینه‌ها اثرات سوء کمتری دارد.

اما پرسش دیگر این است که خصومت اصلی بر سر چیست؟

در حالی که فقط چند هفته تا ضرب‌الاجل ماه مارس مانده است، ایران که تاکید دارد دنبال بمب اتم نیست به نظر در حال فشار بر طرف مقابل برای سازش بر سر این توافق است.

خصومت اصلی بر سر اندازه و قدرت برنامه غنی‌سازی اورانیوم در ایران است که هم می‌تواند برای رآکتورها سوخت تولید کند و هم می‌تواند هسته ساخت یک بمب را فراهم نماید.

آمریکا همراه با روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان ابتدای مذاکرات از ایران خواستند 80 تا 90 درصد از حدود 10 هزار سانتریفوژ خود را که اکنون در حال فعالیت است و نیز هشت هزار سانتریفوژ دیگر را که هنوز به کار نیفاده‌اند برچیند.

اما بعد از مواجه‌شدن با مقاومت ایران اکنون دیپلمات‌ها می‌گویند آمریکا آماده پذیرش 4500 و شاید هم تعداد بیشتری از سانتریفوژهای در حال فعالیت است مشروط بر این که ایران حاضر به محدودساختن قدرت آنها شود.

آمریکا همچنین از درخواست اولیه خود مبنی بر تداوم 20ساله محدودیت‌ها بر برنامه ایران کوتاه آمده است. دیپلمات‌ها می‌گویند اکنون آمریکا آماده پذیرش دوره 10 تا 12 ساله است.

دیپلمات‌ها آشنا با گفتگوها می‌گویند آمریکا ممکن است آماده باشد تعداد بیشتری از سانتریفوژ فعال را بپذیرد اما مشروط بر این که قابلیت آنها برای غنی‌سازی اورانیوم کاهش یابد.

یک ایده که به ایران پیشنهاد شده است این است که میزان ذخیره گاز اورانیوم این کشور که برای غنی‌سازی به سانتریفوژها تزریق می‌شود محدود شود.

میزان گازی که تهران مجاز به ذخیره آن خواهد بود بستگی به تعداد سانتریفوژهای آن خواهد داشت.

ایده دیگر این است که ایران متعهد شود بیشتر ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود را به بیرون از کشور بفرستد تا اورانیوم کافی برای ساخت بمب نداشته باشد.

ایده سوم نیز این است که طراحی سانتریفوژهای خود را تغییر دهد. اکنون این ماشین‌ها به صورت سری یا آبشار به هم وصل شده‌اند طوری که مدام درجه غنی‌سازی بالاتر می‌رود. با تغییر طراحی، میزان اورانیوم غنی‌شده در انتهای این ماشین‌ها کاهش خواهد یافت.

اما پرسش آخر این است که آیا توافق هسته‌ای موجب می‌شود ایران در آستانه ساخت سلاح هسته‌ای باقی بماند.

دولت آمریکا کماکان تاکید دارد هیچ توافقی را که مدت دوره گریز ایران برای ساخت بمب را دست کم تا یک سال کش ندهد نخواهد پذیرفت.

کیمبال عضو انجمن کنترل تسلیحات می‌گوید هیچ گزینه جانشینی برای رویکرد آمریکا وجود ندارد. وی افزود بعد از یک دهه مقاومت ایران، دیگر امیدداشتن به این که ایران درخواست‌ها را برای کاهش تعداد سانتریفوژها بپذیرد  توهمی خطرناک  است.

اولی هاینونن، رئیس سابق پرونده ایران در آژانس هسته‌ای سازمان ملل می‌گوید ترکیبی از این روش‌ها کارگر خواهد افتاد مشروط بر این که ایران بپذیرد بیشتر از 2000 تا 4000 سانتریفوژهای را فعال نکند. اما تهران این درخواست را رد کرده است.

دیوید آلبرایت عضو موسسه علوم و امنیت در واشنگتن خاطرنشان می‌کند حتی اگر چنین توافقی منعقد شود نظارت بر آن کاری دشوار خواهد بود.

وی گفت:  هرچه عناصر بیشتری به این توافق بیفزایید، احتمال این‌که ایران یک‌طرفه آن را نقض کند هم بیشتر می‌شود.  

وی افزود حتی اگر آن طور که اسراییل می‌خواهد همه سانتریفوژهای ایران هم نابود شود ایران می‌تواند با تکیه بر دانشی که در دهه گذشته جمع کرده است در عرض دو سال سانتریفوژ کافی برای ساخت یک بمب تولید کند.