آمار تولیدات خودرو در سالهای اخیر حکایت از رشد 3 برابری تولیدات خودرویی در دولت احمدی نژاد نسبت به دولت اصلاحات دارد. همچنین سرانه مالکیت خودرو در کشور نیز طی 8 سال گذشته بیش از دو برابر شده و از 90 خودرو به بیش از 200 خودرو رسیده است.
میزان انواع خودرو تولید شده طی عملکرد 8 ساله دولت های نهم و دهم (1391-1384) به بیش از 10 میلیون و 221 هزار دستگاه رسیده است حال آنکه مجموع خودروهای تولید شده در 8 سال دولت اصلاحات (1383-1376) اندکی کمتر از 3.5 میلیون دستگاه بوده است. آمار تولیدات خودرو در سالهای اخیر حکایت از رشد 3 برابری تولیدات خودرویی در دولت احمدی نژاد نسبت به دولت اصلاحات دارد.
در کنار رشد کمی تولیدات، نگاهی به عملکرد خودروسازان در دولت های نهم و دهم از رشد شاخص های تولید، کیفیت و صادرات نسبت به عملکرد خودروسازان در دولتهای قبلی دارد.
به دلیل تقاضای موجود در بازار، خودروسازان طی سال های گذشته افزایش ظرفیت تولید را در دستور کار قرار دادند و در بعضی سال ها توانستند از رشد تولید قابل توجهی برخوردار شوند.
بر اساس آمار موجود در زمان آغازبه کار دولت نهم در مجموع یک میلیون و هفت هزار و 150 دستگاه انواع خودرو سواری، سنگین و نیمه سنگین تولید شده است که نسبت به سال83 که 905 هزار و شش دستگاه بوده افزایش تولیدی حدود 100 هزار دستگاه را نشان می دهد.
در سال 85 آمار تولید خودرو به یک میلیون و 101 هزار و 877 دستگاه و در سال 86 به یک میلیون و 147 هزار و 309 دستگاه و در سال 87 به یک میلیون و 297 هزار و 765 دستگاه رسید. در سال 88 نیز تولید خودرو روند افزایش تولید سالانه صد هزار تایی خود را افزایش داد و یک میلیون و 424 هزار و 55 دستگاه خودرو در این سال تولید شد.
در سال 89 زمینه رشد 200 هزار دستگاهی تولید خودرو فراهم شد و در نتیجه تولید یک میلیون و 603 هزار و 25 دستگاه خودرو در سال محقق شد. البته این روند رشد در سال 90 با شیب کمتری ادامه یافت و در این سال تنها 50 هزار دستگاه به تولید قبلی اضافه شد و تولید خودرو در مجموع به یک میلیون و 651 هزار و 12 دستگاه رسید.
تغییرات پیش آمده در نرخ ارز و تشدید تحریم ها اما به یکباره کل معادلات خودروسازان را بر هم زد و مدیرانی را که برای مدیریت بحران ها آماده نبودند به کاهش تولید حدود 700 هزار دستگاهی در یک سال سوق داد. به گونه ای که آمار تولید خودرو به آمار تولید سال 83 نزدیک شد و تولید خودرو در سال 91 با کاهشی فاحش به 921 هزار و 38 دستگاه رسید.
احمدی نژاد با مطرح کردن بحث کیفیت خودروهای تولید داخل در دولت نهم و لزوم ارتقای آن تلاش کرد تا جریان سیاسی حاکم بر صنعت خودرو را از خواب غفلت بیدار کند و به همین دلیل تصمیم به کاهش تعرفه واردات خودرو در سال 89 گرفت. در مقابل جریانهای مذکور نیز بیکار ننشستند و با بکارگیری اهرمهای سیاسی و اقتصادی خود مانع از کاهش تعرفه واردات خودرو شدند.
این گروه ها بیش از 30 سال است که منافع گوناگون خود را از قبل بازار انحصاری خودرو تامین می کنند و چنان به این انحصار عادت کرده اند که نه تنها صدای مصرف کنندگان خود برای افزایش کیفیت محصول را نمی شنوند، بلکه حاضر به پاسخگویی به دولت نیز نیستند و فقط امتیاز طلب می کنند. تقاضای مهلت برای نصب آپشن های اضافی، تقاضای مهلت برای پرداخت وامها، درخواست تخصیص ارز ارزان قیمت و . . .
البته در سال گذشته تلنگر تحریم تا اندازه ای زنگ خطر را برای این جریانات به صدا درآورد. اما هنوز تغییر چندانی در دیدگاهها و رویه فعلی آنها دیده نمی شود. کاهش تولید و در کنار آن کاهش فروش به دلیل افزایش قیمت محصولات سبب شد تا فرصتهای فروش خودروسازان در سال گذشته از بین برود و مدیران این شرکتها با زیان مواجه شوند.
کاهش تولیدی که مسئول اساسی آن را نه دولت بلکه جریان سیاسی حاکم بر خودروسازی می توان دانست که طی 30 سال از بودجه های دولتی نه برای بقای صنعت خودروسازی بلکه برای بقا و ارتقای خود استفاده کرده و به فکر افزایش بهره وری، کاهش هزینه های تولید و بومی سازی واقعی محصولات نبوده است.
** سرانه مالکیت خودرو
یکی از استانداردهای جهانی در زمینه خودرو تعداد خودروی موجود در کشورها برای هر هزار نفر است. در سال 1380 میزانه سرانه خودرو در کشور برابر 62 دستگاه بود. این میزان در پایان سال 93 به 90 دستگاه رسید. با آغاز به کار دولت نهم سرانه خودرو در کشور به 113 دستگاه رسید در سال 1387 سرانه خودرو کشور از 145 دستگاه عبور کرد و در پایان سال 91 به بیش از 200 دستگاه رسید. رشد بیش از 2 برابری سرانه خودرو در 8 سال اخیر در کنار افزایش میزان جمعیت در کشور حکایت از تلاش دولت برای افزایش مالکیت خودرو در سطح کشور و برخورداری درصد بیشتری از مردم کشور از خودرو و در جهت اهداف عدالتخواهانه دولتهای نهم و دهم ارزیابی می شود.
** نوآوریهای صنعت خودرو
گذشته از میزان تولید خودرو ،این صنعت طی سال های استقرار دولت نهم و دهم با تحولات دیگری نیز روبه رو شد که از جمله آنها خروج برخی خودرو ها از چرخه تولید و ورود محصولاتی جدید به بازار بود.
از بین خودروهایی که در این سال ها از چرخه تولید خارج و به موزه تاریخ پیوست می توان به نوستالژی قدیمی ایرانیان یعنی پیکان اشاره کرد، خودرویی که در ماههای پایانی دولت اصلاحات بصورت نمادین و در سال آغازین دولت نهم رسما از رده تولید خارج شد. آخرین شماره گذاری های روآ نیز در شهریور 90 صورت گرفت و خودروی ریو نیز بعلت نبود امکان نصب کیسه هوا برای همیشه از خطوط تولید خودروسازان داخلی خداحافظی کرد.
در این بین اما توجه به تولیدات جدید و به روزآوری تولیدات موجود از نظر دور نماند و خودروهایی مانند تیبا و رانا با طراحی داخلی به بازار آمد.
به این ترتیب از سال 1384 تا پایان سال 90، هفت میلیون و 784 هزار دستگاه انواع خودروی سواری در کشور تولید شد که این رقم نسبت به مدت مشابه قبل رشد 152 درصدی را نشان می دهد و علاوه بر این ظرفیت خودروسازی کشور نیز به دو میلیون دستگاه در سال افزایش پیدا کرد.
مصرف کنندگان نیز در این بین نادیده گرفته نشدند و قانون ارتقای کیفی محصولات خودرویی و صنایع وابسته در خرداد 89 به تصویب رسید و به خودروسازان ابلاغ شد تا آنان ملزم به رعایت استانداردهای 51 گانه خودرویی و عرضه تولیداتی با کیفیت به جامعه شوند.
** صادرات خودرو
در سایربخش ها نیز شرکت های خودروسازی داخلی اقدام به راه اندازی سایت های تولیدی در سایرکشورها کرده و از سوی دیگر افزایش صادرات را مد نظر قرار دادند.
به این ترتیب سایت های تولید خودرو در کشورهای ونزوئلا، سوریه، سنگال، آذربایجان، بلاروس و … راه اندازی و گام های مهمی در جهت جهانی سازی صنعت خودرو برداشته شد.
نگاهی کلی به مسیر گذر صنعت خودروسازی طی سال های گذشته نشان می دهد توجه به این صنعت باعث شد تا ایران بتواند جایگاه سیزدهم جهان در تولید خودرو را از آن خود کرده و علاوه برآن زمینه اشتغال بسیاری را برای فرزندان این مرز و بوم فراهم آورد.
