دولت جدید مترصد اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه هاست ولی آنچه از فحوای کلام تیم مدیران اقتصادی دولت قابل برداشت است این فاز جدید نه تنها در ادامه فاز اول نیست بلکه با سیاست های تعدیل فاز اول هدفمندی به اشتباه نامش را فاز دوم گذاشته اند .
گروه اقتصادی – میدان 72/ محمد جواد روستا: با وجود نقدهایی که قبل از اجرای هدفمندی یارانه ها در دولت گذشته شد به هر حال با همه کم وکاستی ها واثار مثبتی که داشت مورد عمل قرار گرفت و عملا در اجرا بعضی از نقایص آن از جمله عدم وجود برنامه ای منسجم برای حمایت از تولید ودرمان و… نیز اشکار شد. دولت جدید مترصد اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه هاست ولی آنچه از فحوای کلام تیم مدیران اقتصادی دولت قابل برداشت است این فاز جدید نه تنها در ادامه فاز اول نیست بلکه با سیاست های تعدیل فاز اول هدفمندی به اشتباه نامش را فاز دوم گذاشته اند.
چگونه می شود نام این مرحله را فاز دوم هدفمندی نامید در حالی که تیم اقتصادی دولت فقط افزایش قیمت های حامل های انرژی و… را در دستور کار دارند و شق دیگر هدفمندی که عبارت است از افزایش مبلغ یارانه پرداختی به یارانه بگیران را مسکوت گذاشته اند؟ و در مرحله دوم نیز از رقم 45500 تومانی صحبت می کنند!
بدیهی ترین روش اجرای فازی که وجود دارد این است که همزمان با ازاد سازی و افزایش قیمت ها باید الزاما رقم پرداختی نیز دستخوش تغییر افزایشی شود ولی اگر چنین اتفاقی نیافتد و دولت فقط درامدهای مکتسبه ناشی از هدفمندی یارانه ها را به نفع خودش افزایش دهد و همزمان یارانه بگیران را در همان مرحله اول پرداختی یعنی رقم 45500 تومان به ازای هر نفر نگه دارد به گسترش فقر وگرانی ونابودی اقشار اسیب پذیر اهتمام ورزیده است که این وضعیت تبعات اجتماعی حادی را به دنبال خواهد داشت.
نکته دیگری که در این فاز دولت بر آن اهتمام دارد ثبت نام جدید و امید به انصراف یارانه بگیران به نفع مصالح مملکتی است و مدعی است که برکات این انصراف در اقتصاد مشهود خواهد بود در این خصوص نیز موارد ذیل قابل بحث است.
1- اگر واقعا فاز دوم هدفمندی یارانه ها که عبارت است از افزایش وآزادسازی و واقعی کردن قیمت ها از یک طرف و افزایش مبلغ یارانه پرداختی به یارانه بگیران از طرف دیگر تواما انجام شود به فرض انصراف نیمی از یارانه بگیران باز هم از بار مالی دولت کاسته نخواهد شد . چون چه فرقی می کند که دولت به 75 میلیون نفر به ازای هر نفر 45500 تومان بدهد یا به 500/37 میلیون نفر نفری 91000 تومان بدهد هر دو سوی این معادله رقمی ثابت است وباعث کاهش بار مالی دولت نمی شود.
2- میانگین دریافتی های سال 1392 به هیچ عنوان رقم قابل اتکایی برای تشخیض وضعیت یارانه بگیری افراد وسرپرستان خانواده نیست. چون از این رهگذر شاید بتوان حقوق بگیران مستمر را مورد بررسی قرار داد ولی قشر های عظیمی از جامعه که درامدهای مکتسبه فصلی یا مثلا رانندگان تاکسی که درامد روزانه منوط به حضور در کار را دارند وکشاورزان وکارگران قابل شناسایی نیستند. از سوی دیگر حقوق ومزایای کارکنان دولت نیز در سال 1393 حداقل به میزان 20 در صد افزایش یافته است که در این بررسی مورد لحاظ قرار نمی گیرد. میانگین درامدهای سال 1392از این لحاظ هم قابل اتکا نیست که در آن سال اقتصاد کشور تورم بالای 38 درصدی را تجربه کرد.
3- با همه تاییدیه و تکذیبیه هایی که عنوان می شود شائبه سرک کشی به حساب های شخصی خانوارها نیز به هیچ عنوان ملاکی جهت تشخیص وضعیت اقتصادی فرد از لحاظ نیازمند یا غیر نیازمند بودن به یارانه نیست. با چه شاخصی می خواهید فرضا یک خانواده روستایی 6 نفره که از رهگذر ارث به او مبلغ 20 میلیون تومان رسیده و در حسابی در بانک نگه می دارد را از دریافت یارانه محروم کنید؟ عدم اعتمادی که از این رهگذر به بانک ها وموسسات مالی واعتباری بار می شود قطعا باعث خروج نقدینگی از بانک ها و التهاب افرینی در بازار دلار و طلا ودارایی هایی که امکان پنهان کاری در ان وجود دارد خواهد شد.
4- در فرم ثبت نام هدفمندی جدید شاخص مسکن مورد پرسش قرار گرفته است که قطعا برای تصمیم گیری شاخصی است و فرض سوال بی هدف منتفی است. حال دونفر در مقابل داشتن مسکن شخصی علامت می زنند یکی پیره زنی که مالک 36 متر زیر زمین در جنوبی ترین نقطه شهر تهران است و یکی مالکی که صاحب 200 متر اپارتمان در شمالی ترین نقطه شهر تهران است. چه پارامتری تمایز قایل خواهد شد؟
نتیجه گیری: آنچه به عنوان اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها آنگونه که از فحوای کلام تیم اقتصادی دولت قابل برداشت است تعدیل فاز اول هدفمندی یارانه هاست نه اجرای فاز دوم.
انتظاری که از دولت تدبیر و امید میرود این است که با مطالعه همه جانبه کاستی های اجرای فاز اول هدفمندی و نکات مثبت آن به گونه ای این الزام اقتصادی را به سر انجام برساند که باعث تقویت بنیان های اقتصادی از یک طرف و رضایتمندی مردم از سوی دیگر شود والا اگر قرار است با همان نقایص قبلی به انضمام نقایصی جدید در این امر تلاش شود اثار زیانبار آن قابل دفاع نخواهد بود.
پیشنهاد: برای موفقیت فاز دوم هدفمندی پیشنهاد می شود دولت تمام شاخصه های در امدی هدفمندی یارانه ها را که از افزایش حامل های انرژی شروع می شود و تا…ادامه دارد متناسب با قیمت این مرحله به اجرا در اورد ولی یارانه بگیران را در دو دسته مختلف مورد حمایت قرار دهد:
دسته اول: افرادی که پس از بررسی های کارشناسی دقیق توان مالی نسبتا خوبی دارند این افراد را در همان مرحله اول پرداخت یارانه ها نگه دارد.
دسته دوم: افرادی که توان تحمل بار مالی افزایش قیمت های فاز دوم را ندارند به این افراد علاوه بر پرداخت مبلغ فاز اول مبلغ مرحله دوم هدفمندی را هم پرداخت کند تا این افراد اسیب های کمتری ببینند.
با این رویکرد دولت می تواند در هر مرحله از اجرای فازها متناسب با توانمندی سازی خانوارها وبهبود وضعیت رفاهی وکنترل تورم افراد بیشتری را حذف کند.
